28 april 2024
tekst en foto’s: Ronald Camstra

“Leve de republiek”, riep een collega toen haar vrijdagmiddag bij vertrek van kantoor een fijne Koningsdag werd gewenst. Ik moest aan haar denken toen ik zaterdagochtend op de fiets zat om bij Figi de bestelde oranjetompoezen op te gaan halen. Ik had net de vlag uitgehangen, inclusief oranje wimpel. Toen de oudste eindexamen deed moest er een vlag komen en nu we toch een vlag hebben hang ik die ook jaarlijks buiten, op Koningsdag en op 4 en 5 mei.

In principe heeft de collega natuurlijk volstrekt gelijk. Het is van de zotte dat er anno 2024 iemand macht en aanzien heeft in Nederland, alleen op basis van afstamming en geboorte. Dat kan echt niet meer.

Tegelijkertijd spreekt het koningshuis toch ook tot de verbeelding. Van de serie The Crown hebben we gesmuld, en we zijn nu net begonnen aan de nieuwe serie over Máxima. En zo’n tompoes is eens per jaar ook heerlijk. Houdt de mens gewoon van tradities? In m’n studententijd was de Koninginnenacht in Utrecht een jaarlijks hoogtepunt, met bandjes op de Vrijmarkt en eindeloos tweedehands lp’s en boeken uitzoeken in de kraampjes.

Op de Slotlaan moet ik afstappen, want de hele straat is verkeersvrij gemaakt. Langs de weg staan aan beide kanten tientallen kramen, en ondanks het vroege tijdstip is het al gezellig druk. Alle tegenstanders van een autovrije Slotlaan staan in één keer met hun mond vol tanden. Dit willen we toch elke week?

Ook voor het gemeentehuis is het druk, de ‘aubade’ loopt net af. Aan die traditie heb ik me altijd onttrokken, ook in de elf jaar dat ik gemeenteraadslid was. De Koning toezingen, dat is me toch iets teveel verering. ‘De Koning is ook maar een mens’, dat thema spreek me meer aan. Ook gewoon een vader voor zijn dochters, ook iemand die wel eens een fout maakt, een mens als iedereen, we maken allemaal fouten. Misschien was dat wel het moment dat ik definitief republikein-af was, toe Máxima zei “Hij was een beetje dom”. De partner van Trump, of welke andere president ook, zou zoiets nooit zeggen, dat zou slecht zijn voor de herverkiezing. Dat er geen herverkiezing aan de orde is geeft ook een soort rust, de Koning hoeft niet mee te doen aan de hijgerigheid van de waan van de dag. Máxima zet zich in voor goede dingen als microkredieten, en ook andere royals zetten zich in voor goede doelen als het tegengaan van laaggeletterdheid. En je moet er toch niet aan denken dat een type als Wilders, Baudet of Van der Plas president zou worden op basis van een emotionele electorale bevlieging?

Nee, doe mij dan die Oranjes maar. Thuisgekomen gaat toch de tv even aan om naar de intocht in Emmen te kijken. De NPO doet live verslag, maar niet kritiekloos. Een tegenbetoging die pleit voor opheffing van de belastingvrijstelling van het Koningshuis komt gewoon in beeld. Een meelopende verslaggeefster vraagt Prins Bernard Jr. plagerig of hij al naar de woningen in Emmen heeft gekeken. Als de prins na wat gemompel doorloopt knipoogt ze naar de camera en zegt op samenzweerderige toon “hij zit in het vastgoed”. We bekijken de Oranjes eerder geamuseerd dan bewonderend. Wel genieten van de traditie, maar tegelijkertijd niet teveel respect hebben voor het Instituut, Hollandser kan het niet, toch?