1 mei 2015
tekst: Arend Postma, foto’s: Kees Linnenbank, Ellen van Dam 

In onze samenleving krijgen we steeds meer te maken met (wereldwijde) contacten en beelden. Vriendschap begint bij elkaar leren kennen en uitwisseling van cultuur. Zeist kent een drietal vriendschapsbanden: Berkane (Marokko), Yamada (Japan) en Slavkov u Brna (Tsjechië). We maken een drieluik over die vriendschapsbanden. Hoe worden die banden onderhouden? Is er sprake van wederkerigheid? We laten beide kanten aan het woord. Deel twee van het drieluik gaat over de vriendschapsband met Yamada. Arend Postma gaat hiervoor in gesprek met Wim den Heijer, voorzitter van stichting De Hofreis in Zeist (foto boven), en de reactie van Ellen van Dam vanuit Yamada (onderste foto).

Om logistieke redenen hebben we bij mij thuis afgesproken. Dinsdagmiddag 14 april om precies drie uur gaat de bel en staat Wim den Heijer voor mijn deur - ik ben benieuwd naar zijn verhaal.
Hij legt het boek ‘De band die tijd en afstand overbrugt’ van de Japanse schrijver Teirō Kimura voor mij op tafel. Dat gaat over de contacten tussen Yamada en Nederland sinds 1643 en daarmee is de toon van ons gesprek meteen gezet.

Eerst nog even iets over Wim zelf. Hij is 68 jaar geleden op de Traay in Driebergen-Rijsenburg geboren. Op zesjarige leeftijd verhuist hij naar Brabant waar hij eerst in Den Bosch woont en daarna in Drunen. In die dertig jaar is hij zich wel een echte Brabander gaan voelen.
Na een loopbaan in de financiële wereld als directeur van diverse financieringsmaatschappijen was Wim de laatste twaalf jaar tot zijn pensionering wethouder voor de VVD en locoburgemeester in Zeist. 

Elke vriendschapsband heeft zijn eigen oorsprong
Het jaar 1643 is het jaar dat het Nederlandse VOC-schip ‘Breskens’ in de baai van Yamada aanmeert om nieuwe voorraden water en voedsel in te slaan. Daarmee waren het de eerste Nederlanders ooit die in het gebied waar Yamada ligt voet aan wal zetten. De bemanningsleden werden gastvrij onthaald en er werd ’s avonds met veel drank een groot feest gevierd. Toen het schip na zes weken weer terugkwam was de situatie totaal anders. De tien bemanningsleden werden gearresteerd en naar Edo (Tokio) overgebracht, geëscorteerd door leden van de zuidelijke feodale clan.

Wie is Teirō Kimura?
Teirō Kimura is de schrijver van het boek: De band die tijd en afstand overbrugt. Hierin beschrijft hij de geschiedenis van de contacten tussen Yamada en Nederland sinds 1643. Het boek is vertaald door Ellen van Dam die in Yamada woont en hieronder haar bijdrage aan dit artikel levert.
Teirō Kimura is in 1931 in Yamada geboren en is het grootste deel van zijn leven in het onderwijs in de wijde omgeving van Yamada werkzaam geweest. Hij was leraar, directeur en voorzitter van de Yamada Onderwijsraad. Daarnaast is hij op alle gebieden met muziek bezig.
Teirō Kimura gelooft in: verrijking van ons zelf door kennismaking met elkanders cultuur en de verdieping daarin!

Hoe heeft de vriendschapsband met Yamada zijn huidige vorm gekregen?
In 1993 realiseerde Teirō Kimura zich dat het 350 jaar geleden was dat de Nederlanders er voor het eerst voet aan land zetten. Hij besloot dat dit een gedenkwaardig moment moest worden en daarom werd er een groot feest georganiseerd. Achter de Nederlandse diplomatieke schermen werd koortsachtig gewerkt aan de hoogst mogelijke afvaardiging in de persoon van de Prins van Oranje – onze huidige koning. Dat ging om een bepaalde redenen niet door en daarom werd de Soldaat van Oranje in de persoon van Erik Hazelhoff Roelfzema gestuurd. Omdat er daardoor tóch een – van Oranje – bij aanwezig was, werd het officiële karakter van het feest enigszins gered.
In 2000 reisden toemalig burgemeester van Zeist Rudy Boekhoven, toenmalig loco-burgemeester van Zeist Wim den Heijer en toemalig wethouder van Zeist Peter Vermeulen naar Yamada. Tijdens dat bezoek werd er een Bond of friendship tussen Yamada en Zeist gesloten. Dit was het begin van een officële vriendschapsband die vooral als doel had: uitwisseling van cultuur, sport en onderwijs. Om invulling aan deze doelstelling te geven werd in 2002 namens de gemeente Zeist officieel Stichting De Hofreis opgericht. 

Hoe zichtbaar is de vriendschapsband met Yamada in het dagelijkse leven van Zeist?
Op de site van De Hofreis www.dehofreis.nl staan links van allerlei organisaties, verenigingen, scholen enzovoort. Van Gevechtskunsten tot Bonsai. Van Boeddhisme tot scholen.
Eén keer per jaar is er een Japanse Culturele Dag met Japans eten, Japans dansen en Japanse sporten in de tuinen en het theater van Slot Zeist.
Daarnaast is de uitwisseling van leerlingen van het Christelijk Lyceum Zeist en de Yamada Junior High School een jaarlijks terugkerende gebeurtenis waarbij allerlei organisaties en gastgezinnen bij betrokken zijn.

Reactie van Ellen van Dam vanuit Yamada

Mijn naam is Ellen van Dam en ik ben 34 jaar geleden in het Noord-Brabantse Deurne geboren. Daar ging ik naar het Peeland College waarna ik oriëntaalse talen en communicatie studeerde aan Hogeschool Zuyd in Maastricht met als hoofdtaal Japans. Na een studiestage in Japan had ik de smaak helemaal te pakken en besloot ik om hoe dan ook naar Japan te gaan. Na het halen van mijn BA werkte ik een jaar in Engeland als aupair om mijn Engels op te halen. Tijdens dit jaar las ik op de site van de Japanse Ambassade in Nederland over het JET-programma waarmee jonge mensen Engelse les kunnen geven in Japan en besloot mij na thuiskomst in Nederland op te geven voor dit programma. We kregen de keus uit Osaka en Yamada. Aangezien ik meer een dorpsmens ben en al een half jaar in Kyoto bij Osaka had gewoond, besloot ik voor Yamada te gaan. Na een interview en een schriftelijke test werd ik uitgekozen om deel te nemen aan het JET-programma en een paar maanden later zwom ik alweer in de baai van Yamada en gaf ik les op 9 lagere scholen, 2 junior high schools en een kleuterschool.

Inmiddels woon ik alweer bijna tien jaar in Yamada. Naast het lesgeven op school aan mijn ongelofelijk enthousiaste studenten onderhoud ik de contacten tussen de mensen in Yamada en hun vrienden in Nederland. In januari bezoeken we elk jaar met een groep junior high- en high school studenten het Christelijk Lyceum in Zeist waarvoor ik een tiental studiebijeenkomsten organiseer.
Ik probeer mijn lagere school studenten zoveel mogelijk te vertellen over Nederland zodat ze helemaal enthousiast worden om een bezoek te brengen aan ons kikkerlandje.
Het mooiste van mijn baan vind ik mijn studenten zien lachen, samen met ze spelen en ze zien opgroeien.

Hoe zichtbaar is de vriendschapsband met Zeist in het dagelijkse leven van Yamada?
De uitwisseling tussen Nederland en Yamada is van groot belang voor mijn studenten. Het geeft ze een kans om hun wereldblik te verruimen en de moed om groter te dromen.
Voor de studenten die deelnemen aan de uitwisseling is het vaak de eerste keer dat ze met de shinkansen (de beroemde Japanse hogesnelheidstrein) naar Tokio gaan, laat staan met het vliegtuig naar het buitenland. En voor mijn ogen zie ik verlegen studenten die zich afvragen of hun Engels wel verstaanbaar zal zijn bij hun gastgezinnen. Ze veranderen in zelfverzekerde jonge mensen die zelf op hun Nederlandse leeftijdsgenootjes afstappen om gesprekken aan te knopen en dromen over een gap year in het buitenland of een baan bij de Japanse Ambassade.
Ook waren onze vrienden in Nederland een grote steun voor de inwoners van Yamada na de Grote Ramp in 2011. 

Ik hoop met heel mijn hart dat deze bijzondere band tussen Zeist en Yamada die dankzij veel inzet en met veel liefde tot stand is gebracht en gehouden voor altijd voort zal duren en het leven van de kinderen van Yamada zal blijven verrijken.

Ellen van Dam