Verhalen vertellen

1 oktober 2019
tekst: Anke de Jong; foto’s: Pixabay

Onlangs deed ik mee met een schrijfworkshop over je levensverhaal en zingeving. Het was een kleine groep met voor mij totaal onbekende mensen. Maar zoals dat vaak gaat, als je verhalen over je leven  schrijft en aan elkaar vertelt, dan is het ijs zo gebroken en binnen de kortste keren heb je diepgaande gesprekken over je leven en wat je bezig houdt.

In mijn werk als rouw- en verliescoach hoor ik ook veel verhalen van mensen. Ontroerende verhalen, verdrietige verhalen, verhalen van eenzaamheid of hoop en verhalen van mooie vriendschappen of liefdes. Door een verhaal te vertellen wordt je mens voor een ander, zeg ik wel eens. Want als je iemand tegen komt dan weet je nog niets van de ander. Je vormt je wel een beeld van iemand op basis van uiterlijk, gedrag of van uitspraken die iemand doet. Maar klopt het beeld dat je van iemand hebt eigenlijk wel? Mijn ervaring is dat als ik het verhaal van iemands leven hoor, ik vaak heel anders naar iemand ga kijken. Door naar iemands levensverhaal te luisteren hoor je twijfel, angsten, verdriet, liefde of verlangens van de ander. Dat zijn dingen die je niet ziet als je iemand nog maar net kent en die je niet meeneemt als je je een eigen beeld vormt van de ander. Soms zie ik bij een eerste ontmoeting wel een bepaalde kwetsbaarheid bij iemand. Waardoor die kwetsbaarheid komt weet ik natuurlijk niet, maar non-verbaal is het er wel. Pas door het verhaal te horen achter de persoon kom je meer te weten over wat de ander heeft meegemaakt.

Maar anderen laten niet het achterste van hun tong zien en proberen uit alle macht de kwetsbaarheid te verbloemen. Bijvoorbeeld door zichzelf als verbaal heel sterk en stoer neer te zetten of gewoonweg door sommige verhalen niet te vertellen, aan niemand. Ik respecteer dat, want als iemand er niet over kan of wil praten is dat zijn goed recht natuurlijk. Soms heeft het meer tijd nodig en moet iemand zich eerst vertrouwd genoeg voelen om ergens over te kunnen praten. Soms blijft zelfs het deksel altijd dicht en kom je nooit achter het hele verhaal. Dat was bijvoorbeeld het geval bij mijn schoonvader. Hij vertelde regelmatig over wat hij voor nare dingen meegemaakt had in de Tweede Wereldoorlog, stukje bij beetje kwamen er meer verhalen. Maar we zijn ervan overtuigd dat sommige verhalen te moeilijk en te heftig waren om zelfs aan ons als (schoon)kinderen te vertellen. Hij heeft ze voorgoed meegenomen in zijn graf.

Het verhaal van iemand leren kennen wordt nog belangrijker in deze tijd waarin contacten vaak via sociale media verlopen en waar we een indruk willen achter laten van onszelf via Instagram, Facebook of andere media. Je kunt je door deze media zomaar een ander beeld van iemand gaan vormen door uitspraken die iemand doet op Facebook of beelden die iemand plaatst op Instagram. Ik vraag me dan ook wel eens af hoe een gesprek zou gaan als je elkaar in het echt zou spreken en de ruimte neemt om het verhaal achter je verhaal te horen. Te horen welke wensen, verlangens, angsten of moeite de ander heeft. Want elkaar in de ogen kunnen kijken roept toch vaak heel andere verhalen op dan de korte uitspraken, one-liners of beelden die we op sociale media plaatsen.

Misschien is dat een mooie uitdaging voor ons, in gesprek gaan met iemand die je niet kent en het verhaal achter zijn of haar leven leren kennen. Ik zie het voor me, een Verhalencafé in Zeist, waar je zomaar aan een tafeltje kunt aanschuiven en kunt luisteren naar elkaars verhaal onder het genot van een kop koffie of thee. Geen discussie, maar alleen elkaar het levensverhaal vertellen en beluisteren.

Volgende column: De richting van Zeist