10 signalen dat ouderen meer zorg nodig hebben

Vorige week sprak ik met een zoon over de zorg voor zijn moeder. We zijn vanuit particuliere thuiszorg gestart met 24-uurszorg bij zijn moeder in Zeist, waardoor zij als kinderen weer 'gewoon bij hun moeder op bezoek kunnen gaan' en niet als zorgverlener. Hoe kun je zien dat ouderen hulp nodig hebben, zonder dat ze het zelf aangeven? 

27 april 2025

tekst en foto: Margot ten Hoor

Vorige week sprak ik met een zoon over de zorg voor zijn moeder. We zijn vanuit particuliere thuiszorg gestart met 24-uurszorg bij zijn moeder in Zeist, waardoor zij als kinderen weer 'gewoon bij hun moeder op bezoek kunnen gaan' en niet als zorgverlener. De zorg kunnen we mantelzorgers uit handen nemen. Wat we als thuiszorg helaas niet doen is het verzorgen van de administratie. 

De zoon vertelde me dat ze de administratie van moeder hadden overgenomen nadat er meerdere aanmaningen waren gekomen en er zelfs een keer een deurwaarder op de stoep stond. Het bleek dat moeder, ooit zelf actief als notaris en zeer bij de pinken (geweest), de post simpelweg niet meer open maakte. Wel bewaarde ze alles, er lag zelfs nog post uit 1970 in huis. De zoon had veel tijd en moeite besteed aan het op orde brengen hiervan. 

Toen bleek er ergens ook nog een stukje grond in bezit te zijn, samen met haar broers en zus was ze hiervan eigenaar. Inmiddels waren er door overlijden van een broer en zus en overerving op hun kinderen, 50 eigenaren van hetzelfde stukje grond. De communicatie over dat stukje grond en wat ermee te doen was hiermee ondoenlijk geworden. Met andere woorden, dat in ieder geval de zorg voor hun moeder bij deze kinderen uit handen werd genomen en door ons werd verleend was zeer welkom. 

Dat brengt me op een vraag die kinderen zich vaak stellen over hun ouders. Wanneer kun je zien dat jouw ouders hulp nodig hebben, zonder dat ze het zelf aangeven. Op welke signalen moet je letten? 

Meer dan 90 procent van de ouderen wil het liefst in de eigen woonomgeving blijven wonen en leven. De een bereidt zich erop voor dat er op termijn ondersteuning nodig zal zijn, terwijl de ander de beslissing uitstelt tot het moment dat zich een incident voordoet en daardoor tot een keuze wordt gedwongen.

Ook komt het vaak voor dat ouderen of ouders hulp zelf niet nodig vinden, terwijl hun sociale omgeving hier anders over denkt. 

Hieronder staan 10 signalen die aan kunnen tonen dat ouders meer hulp nodig hebben dan ze zelf toe willen geven. 

1. Onbetaalde rekeningen stapelen zich op
Ouderen kunnen in de war raken bij het afhandelen van dagelijkse post, vooral als hun gezichtsvermogen achteruit gaat of als dit ooit de verantwoordelijkheid van een inmiddels overleden echtgenoot was. Daar komt bij dat veel zaken tegenwoordig een online afhandeling vereisen. Dit kan leiden tot achterstallige betalingen, aanmaningen of andere problemen met schuldeisers, tot en met het afsluiten van voorzieningen. Dus stapeltjes ongelezen post is niet iets dat ze later nog gaan doen, maar is er vaak een signaal van dat jouw vader of moeder de administratieve zaken niet meer kan overzien. 

2. Nooit meer het huis uit gaan
In plaats van om hulp te vragen, zullen ouderen die problemen ervaren - bijvoorbeeld met wandelen, onthouden, oriëntatie, zien of horen - zich langzaam terugtrekken uit hun sociale omgeving en zich isoleren. Als dit niet wordt onderkend, kan deze isolatie leiden tot eenzaamheid en depressie, en ook tot ondervoeding en andere gezondheidsproblemen. Soms durven ouderen het huis niet meer te verlaten omdat ze zich schamen voor hun hulpbehoevendheid of bang zijn mensen tegen te komen die ze niet meer herkennen. Ouderen kunnen zich ook schamen voor hulpmiddelen als een rollator of rolstoel en willen dan niet buiten gezien worden met een hulpmiddel. Ze kunnen er dan voor kiezen om helemaal maar niet meer buiten te komen. 

3. Interesse in eten verliezen
Ouderen die zich plotseling eenzaam voelen, die na verloop van tijd eenzaam zijn geworden of niet graag koken, zijn geneigd om niet goed te eten en te drinken.

Tekens van slechte eet- en drinkgewoonten zijn: ongezonde voedingswaren in huis (niet gebalanceerd), bedorven voedsel in de koelkast, gewichtsverlies (kleding veel losser) en duizeligheid. Een oudere kan misschien wel voldoende calorieën binnenkrijgen, maar eet misschien niet meer zo gezond. Zeker als er sprake is van dementie kan het zo zijn dat het niet meer lukt om een geleverde maaltijd op te warmen of zelfs maar uit de verpakking te krijgen. Dan kan het voorkomen dat men terugvalt op het eten van stroopwafels, boterhammen of ander eten dat makkelijk binnen handbereik ligt. 

4. Slechte lichaamsverzorging
Veranderingen in het uiterlijk zijn de meest voor de hand liggende signalen dat iemand mogelijk hulp nodig heeft. Deze signalen kunnen variëren van ongekamde haren en slechte lichaamsgeur, tot een ongeschoren gezicht, kleding die dagenlang wordt gedragen of niet geschikt is voor het huidige weertype. Deze veranderingen kunnen optreden, omdat de was doen, douchen, kleding uitkiezen en aankleden te moeilijk wordt om uit te voeren. Ook zijn veel ouderen die alleen wonen bang dat wanneer ze uitglijden en vallen in een douche of bad, niemand hen kan helpen als ze alleen zijn. 

5. Slechter gaan rijden of niet meer durven rijden
Parkeerboetes of snelheidsovertredingen, deuken en krassen op de auto, dit alles kan erop wijzen dat de oudere niet goed meer kan autorijden. Minder goed zien, slecht richtingsgevoel, niet meer kunnen invoegen in het verkeer, ver onder de maximaal toegelaten snelheid rijden en zeer trage reactietijd kunnen erop wijzen dat er hulp nodig is. Ook kan de oudere de weg kwijtraken, zelfs in de eigen omgeving, waardoor er steeds meer angst voor rijden ontstaat. Zelfs in de vertrouwde omgeving waarin men al jaren woont kan het voorkomen dat de weg kwijt wordt geraakt. 

6. Aangebrande potten en pannen
Dit kan een teken zijn dat er iets mis is met het kortetermijngeheugen of het begin van de ziekte van Alzheimer. Naast het gevaar van vallen, is brand één van de grootste gevaren voor ouderen en een belangrijke bron van bezorgdheid voor familieleden. Ook worden sommige wat nieuwere apparaten niet meer begrepen en wordt bijvoorbeeld een waterkoker met stekker op de kookplaat gezet of wordt vergeten het gas uit te zetten. 

7. Symptomen van depressie
Depressie veroorzaakt duidelijke veranderingen in het gedrag en de dagelijkse routine. Veel ouderen voelen zich geïsoleerd of gevangen in hun eigen huis, in het bijzonder als een slechte gezondheid of het wegvallen van vrienden of familieleden hen weerhoudt om naar de plaatsen te gaan die ze ooit leuk vonden. Zich hopeloos of wanhopig voelen, lusteloosheid en zich niet willen aankleden, kan wijzen op een probleem. Andere verschijnselen zijn bijvoorbeeld het minder bezoeken van familieleden en vrienden, verandering in het slaappatroon (lang slapen of helemaal niet) en het gebrek aan interesse in de gebruikelijke hobby's en activiteiten.

8. Afspraken met artsen en sociale activiteiten worden niet nakomen
Hoewel dit op verhoogde vergeetachtigheid kan wijzen, is het vaak het gevolg van het niet beschikken over vervoer, het niet weten welke vervoersmogelijkheden er zijn of het niet durven vragen aan anderen hen hierbij te helpen. Het kan bijvoorbeeld steeds lastiger worden om naar de wekelijkse bridge-avond te gaan. Om dan iemand te vragen je te brengen en halen wordt dan als vervelend ervaren, waardoor de oudere liever thuis blijft. 

9. Slordig huis
Veranderingen in de huishouding worden misschien veroorzaakt omdat dit te moeilijk of inspannend is. Dit is vooral verontrustend wanneer de persoon vroeger het huis altijd netjes en ordelijk hield of als dit de verantwoordelijkheid was van een weggevallen partner. Van vuile was tot vuile vaat, deze alledaagse taken worden te veel om alleen te doen. Een andere reden voor problemen met de huishouding is toenemende dementie. Vergeetachtigheid en het niet meer in staat zijn om dagelijkse taken uit te voeren kunnen leiden tot frustratie en opstandig gedrag.

10. Medicatie beleid niet opvolgen
Medicatie niet nemen of teveel nemen (overdosis en geen medicijnen meer voor het volgende recept) kunnen leiden tot ernstige medische complicaties. Sommige ouderen nemen verschillende medicijnen in. Wanneer deze niet goed op elkaar zijn afgestemd en er geen toezicht is op geregelde inname kunnen levensbedreigende situaties ontstaan. Domotica kan een eerste stap zijn om ervoor te zorgen dat er een herinnering wordt afgegeven. Mocht dat ook niet meer helpen dan is thuiszorg in te zetten om ervoor te zorgen dat medicatie controle wordt verleend. In het geval er 24 uurszorg in huis aanwezig is kan deze zorgverlener het medicatiebeleid overnemen.