24 november 2021
tekst: Wilma Boer

Arie Theisens is coördinator van SamenSpraak, een onderdeel van het Gilde Zeist, dat ‘taalvragers’, mensen met een niet-Nederlandse achtergrond koppelt aan taalcoaches. Zijn collega Wilma Boer ondervraagt hem.

Hoe ben jij bij SamenSpraak terechtgekomen?
In 2015 kwamen er als gevolg van de oorlog in Syrië heel veel vluchtelingen naar Europa. De documentaire ‘For Sama’, nog te zien via de NPO, laat op indringende wijze zien waarom deze mensen hun land massaal ontvluchtten.

In Zeist was de crisisopvang in sporthal Dijnselburg. Voor het eerst kregen vluchtelingen daar voor mij een gezicht. Tijd voor taal was er niet. De vluchtelingen mochten in verband met overheidseisen maar kort in een crisisopvang blijven en na twee weken vertrokken ze alweer naar een volgende sporthal in Hardenberg.

Het volgende stadium was de noodopvang. Dat gebeurde in zowel bestaande als in snel opgetrokken nieuwe behuizing bij het bestaande AZC vlakbij Soesterberg.

Inmiddels was er een vrijwilligersorganisatie, Welkom in Zeist, uit de grond gestampt, met als belangrijke trekkers Edwin Hilverda en Roel van Nieuwstadt. Binnen korte tijd waren er een paar honderd vrijwilligers voor allerlei takken van sport, waaronder 70 vrijwilligers voor taal, waar ik coördinator van werd.

Gedurende acht dagdelen met evenveel coördinatoren werd er les gegeven. We hadden van een bedrijf whiteboards gekregen en daar deden we het mee. Onderwijl kregen we van Klaas Dijkhoff van de VVD de missive dat we het taalonderricht zeer beperkt moesten houden, dus geen alfabetisering en zeker geen grammatica! Tegelijk moesten we wel zo snel als mogelijk de vluchtelingen onze normen waarden aanleren. We hebben ons hoofd niet over deze tegenstrijdigheden gebroken. We gaven les met handen en voeten en vooral met veel enthousiasme.

Op een gegeven moment sloten we de taalavond af met een liedje. Het eerste liedje was, heel toepasselijk, ‘In Holland staat een huis’. Met name de kinderen kregen deze liedjes heel snel onder de knie en het zingen gaf wat ontspanning bij deze getraumatiseerde mensen.

De noodopgang is al na een jaar dichtgegaan. Hoe ging het toen verder?
Toen de noodopvang weer dicht ging heb ik geprobeerd de 70 taaldocenten bij de diverse Zeister taalclubs onder te brengen. Zo kwam ik terecht bij SamenSpraak. Dat bestaat al meer dan 20 jaar en koppelt taalvragers aan taalcoaches. De taalvragers hoeven niet alleen vluchtelingen te zijn. Er nemen ook expats deel en zo hebben we door de jaren heen mensen begeleid uit Kongo, Zuid-Afrika en Rusland.

We vragen niet heel veel van de coaches. Hun moedertaal is Nederlands en ze moeten gemotiveerd zijn. Gedurende ca 1,5 uur per week ontmoeten ze elkaar en spreken dan over alles wat maar interessant is. We beschikken over heel veel materiaal en ondersteunen de coaches waar nodig. In de praktijk werken ze heel zelfstandig. Na een jaar wordt er geëvalueerd en wordt de samenwerking beëindigd of doorgezet. De gemiddelde tijd is ongeveer 14 maanden per koppel.

Zijn jullie bij de Afghaanse vluchtelingen betrokken?
Nee. Om aan een gesprek deel te nemen moet er een basiskennis van het Nederlands aanwezig zijn, ongeveer op A1 niveau. Mensen die daaronder zitten moeten eerst een cursus Nederlands volgen. Bij de bestaande wet Inburgering moesten de taalvragers zelf een taalcursus zoeken en ook ze kregen daar een budget voor. Voor mensen die amper het begrip ‘pinnen’ kenden een hachelijke opgave. Gelukkig is in de nieuwe Wet de regie voor taalonderwijs bij de gemeentes gelegd. Daar staan ook weer verslechteringen tegenover, want ja, voor niets gaat de zon op.

Wat als ik mee wil doen?
Van harte welkom. We krijgen taalvragers binnen via Vluchtelingenwerk, de RSD, het Taalhuis maar ook via mond op mond reclame en via onze website https://www.gildezeist.nl/samenspraak/.

Als je je wil aanmelden, stuur dan een mail naar samenspraak.gilde.zeist@gmail.com of bel naar 06-5240 7948. We maken dan een afspraak voor een kennismakingsgesprek en als het van beide zijden klikt (vrijwel altijd het geval) koppelen we je aan een taalvrager. Taal is voor meedoen in de samenleving enorm belangrijk en door je werk als taalcoach lever je daaraan een belangrijke bijdrage.