1 maart 2015
tekst: Arend Postma en Steven Spaargaren, foto’s: Kees Linnenbank en Mohamed Sayem

In onze samenleving krijgen we steeds meer te maken met (wereldwijde) contacten en beelden. Vriendschap begint bij elkaar leren kennen en uitwisseling van cultuur. Zeist kent een drietal vriendschapsbanden: Berkane (Marokko), Yamada (Japan) en Slavkov u Brna (Tsjechië). We maken een drieluik over die vriendschapsbanden. Hoe worden die banden onderhouden? Is er sprake van wederkerigheid? We laten beide kanten aan het woord. We beginnen met de band met Berkane en gaan in gesprek met Rahma el Hannoufi, directeur Empower Team Zeist (foto boven) en de reactie van Mohamed Sayem van SSR Maroc (Stichting Steunpunt Remigranten Maroc) uit Berkane.  

In de eerste week van september van vorig jaar is een omvangrijke delegatie uit Zeist naar Berkane  in het noorden van Marokko afgereisd - de stad waarmee de gemeente Zeist een vriendschapsband heeft. De gemeente vindt het belangrijk om hier een rol in te spelen. Het doel van deze band is het uitwisselen van kennis en het wederzijds leren. De delegatie is samengesteld uit mensen uit de samenleving, van instellingen en van de gemeente. De vriendschapsband bestaat in 2014 tien jaar en dat is dus een mijlpaal. Deelnemers zijn ondermeer burgemeester Koos Janssen en Rahma el Hannoufi - zij speelt als spin in het web een belangrijke rol in de vriendschapsband. 

Het is 9 december 2014 als wij Rahma op haar werk opzoeken. Zij werkt in een kantoor achter het gebouw van de GGD in de Componistenbuurt. We worden ontvangen en de vraag is: wie is Rahma? Zij omschrijft zich als een kind van een gastarbeider. Ze is geboren in Marokko en vertrok spoedig daarna naar Nederland. Ze kwam met haar ouders in De Bilt terecht. Daar heeft ze haar jeugd doorgebracht en na een aantal jaren in Amsterdam gewoond en gewerkt te hebben is ze naar Maarssen vertrokken waar ze nu al twaalf jaar woont. Rahma: ”Ik heb niet veel met Maarssen. Ik ben er niet actief. In mijn straat woont nog een gezin dat van een andere afkomst is en dat is alles. Vroeger trok ik wel veel met Nederlanders op maar nu heb ik vrienden met allerlei verschillende achtergronden.” Rahma is getrouwd en heeft drie jaar geleden een zoon gekregen.
Met Fikri el Abouti vormt ze sinds 2006 de directie van het Empower Team Zeist. In haar dagelijkse werk is het begeleiden van vrouwen van Marokkaanse afkomst naar zelfstandigheid haar hoofdactiviteit. Via inburgering vrouwen naar vrijwilligerswerk begeleiden om van daaruit op betaalde arbeid over te kunnen stappen. Ze is voorzitter van de Marokkaanse vrouwenorganisatie OFRA die ontstaan is na de moord op Theo van Gogh.

Vrouwenbedrijvencentrum
Dan komen we op het Vrouwenbedrijvencentrum dat in Berkane in aanbouw is (zie onderste foto) en te vergelijken met haar werk hier in Zeist. Rahma meldt dat het een ontwerp van Azar Architecten uit Zeist is en een beetje op de moskee in Zeist lijkt.

Het centrum gaat een belangrijke rol binnen de vriendschapsband spelen. Aan de bouw wordt nu de laatste hand gelegd.
Rahma: “Dít is míjn droom! Het Vrouwenbedrijvencentrum waar Ronald van Gemeren en ik de trekkers van zijn. Het centrum waar de gemeente van Berkane de grond voor beschikbaar gesteld heeft en allerlei andere hulp geeft. Het centrum dat met zijn doelstellingen volledig door het gemeentebestuur van Zeist wordt gestimuleerd en omarmd.”
In het Vrouwenbedrijvencentrum zullen, als het gebouw af is, initiatieven en activiteiten gestart worden om de vrouwen in Berkane op hun weg naar zelfstandigheid te helpen. Onder andere door middel van kinderopvang, het stimuleren van sport en een uitgebreid programma om het analfabetisme te bestrijden. Binnenkort moeten er zeker vijf à zes bedrijven in gevestigd zijn. Als eerste zal er een naaiatelier komen - de benodigde brei- en naaimachines zijn afkomstig uit donaties en acties. Rahma vat haar visie heel kernachtig samen met: “Je moet de hengel geven en niet de vissen.”
Bij het opzetten van deze kleinschalige bedrijven gaan microkredieten een grote rol spelen.
Een ander initiatief zal een uitzendbureau in het Vrouwenbedrijvencentrum zijn.

Berkane stad van sinaasappels
De sinaasappelplantages om de stad koesteren zich in de Marokkaanse zon tot er geplukt kan worden en dan hebben de sinaasappelboeren ineens heel veel handen nodig. Dan staan de vrouwen uit Berkane in het holst van de nacht op een desolaat plein in de vrieskou te wachten op een pick-up die met priemende lichten uit het niets opdoemt. Dat beeld heeft Rahma van een aantal jaren geleden nog helder op het netvlies én gaat ze verder: “Dan bepaalt de koppelbaas ter plekke wie er die dag wel en wie er niet mee mag plukken. Er wordt gewoon gekeken of iemand er sterk genoeg uitziet.” Veel vrouwen wachten er elke nacht voor niets en dat is mensonterend en kwalijk.
Het gemeentebestuur van Berkane heeft met grote morele steun vanuit Zeist naar een oplossing gezocht. De sinaasappelboeren stonden niet te popelen om mee te werken maar zijn uiteindelijk toch akkoord gegaan. Rahma heeft achter de schermen haar aandeel geleverd.
Via het uitzendbureau in het Vrouwenbedrijvencentrum kunnen vrouwen zich voortaan voor werk opgeven in de sinaasappelindustrie maar ook in het toerisme en in andere sectoren als schoonmaak.  Ze hoeven in ieder geval niet meer midden in de nacht voor niets hun bed uit.

Toekomstige uitwisseling
In het kader van de vriendschapsband is het de bedoeling dat in de toekomst vrouwen, in eerste instantie vrouwen van Marokkaanse afkomst, vanuit Zeist iets van kennis, ervaring en nog meer naar Berkane zullen brengen. Tot slot zegt Rahma: “Het is onvoorstelbaar wat een power die vrouwen in Berkane hebben want ze moeten wel tegen traditionele rolpatronen knokken en daar kunnen ze in Nederland, denk ik, nog heel veel van leren.”

Reactie Mohamed Sayem van SSR Maroc over de Samenwerking Gemeente Berkane-Zeist

In 2007 kreeg de samenwerking tussen de gemeente Berkane en de gemeente Zeist een concrete invulling door de organisatie van een driedaagse werkconferentie. Een omvangrijke delegatie van de gemeente Zeist waaronder de burgemeester, een wethouder en raadsleden plus verschillende experts op het gebied van milieubeleid kwam toen naar Berkane.
In het afgelopen najaar vond een tegenbezoek plaats door een delegatie van het gemeentebestuur van Berkane.
SSR Maroc (Stichting Steunpunt Remigranten Maroc) speelt in deze tot heden nog steeds een ondersteunende en faciliterende rol en probeert de contacten zoveel mogelijk te stroomlijnen.

Er vinden steeds verschillende overleggen met het gemeentebestuur van Berkane plaats. Het SSR Maroc adviseert en bemiddelt tussen de gemeente Zeist en de gemeente  Berkane. Door de nauwe betrokkenheid van het SSR Maroc bij de band en uitwisseling tussen beide gemeentes, is ook de relatie van het SSR Maroc met het gemeentebestuur van Berkane beter dan ooit. Dit heeft onder andere ook tot de bouw van het Vrouwenbedrijvencentrum geleid en dat is nu bijna af. Hierbij is ook de milieuvereniging van Berkane betrokken want die vereniging in Berkane is ook een zeer belangrijke partner voor alle betrokken partijen.  

Hartelijke groet,
Mohamed Sayem

SSR Maroc
36 Route Oujda
63320 Hay Dakhla Berkane
Marokko
ssrmaroc@menara.ma
www.steunpuntremigranten.nl
tel: 00212 (0) 536612456
fax: 00212 (0) 536616856