Skip to main content

De waarde van goed onderwijs voor iedereen

Sun, 08/23/2020 - 13:52

23 augustus 2020
tekst: Henny Fokkema; foto: Pixabay

  
Hoor Prediker. Over de dommen en gevatten
gaat onze zon op en de dood
veegt in zijn zeeën straks
weer achteloos hun woordenschatten.

Medische muizen zijn al ongelijk.
Hele families snappen niet, andere raden
hoe de verborgen kaas het snelste wordt bereikt.

Ze zijn naar huis.

En ook vandaag heb ik getornd aan fatum
en ben ik opgestaan, zoals het hoort,
tegen gemakzucht van de erfelijkheid.

Ed Leeflang

 

De dichter Ed Leerlang was onder andere leraar Nederlands op een middelbare school. Over het onderwijs schreef hij tal van gedichten, die vanuit verschillende perspectieven, de leraar, de juf en de leerlingen, een inkijk geven in de vele facetten die in de praktijk van het onderwijs een rol spelen. Ik koos voor dit gedicht omdat het begin verwijst naar het Bijbelboek Prediker . Met ‘Hoor Prediker’ geeft een onderwijsgevende aan het einde van de dag rekenschap van zijn dagelijkse taak en een columnist is nu eenmaal ook een soort van prediker, hij spreekt zich uit over zaken die hem aan het hart gaan.

In de 2de strofe laat de dichter zien dat leerlingen net als proefmuizen in de doolhoftest sterk van elkaar verschillen qua leercapaciteiten, aanleg en talent. Als de leerlingen in de 3e strofe naar huis zijn gegaan, verzucht de ik-figuur “ook vandaag …..  ben ik opgestaan tegen gemakzucht van de erfelijkheid”. De ik-figuur (de leraar) in het gedicht legt zich dus niet neer bij een lotsbestemming, nee, hij “tornt aan het fatum”.

In deze gedachte is het onderwijs aan kinderen losgekoppeld van de omgevingsfactoren en de sociale en economische omstandigheden van de ouders. Al naar gelang hun eigen aanleg en talenten worden kinderen op school kennis en vaardigheden bijgebracht en worden ze als zelfstandige wezens voorbereid op de wereld waaraan zij als volwassenen gaan deelnemen.

De schoolvakanties zijn bijna voorbij. De coronacrisis leidde en leidt tot situaties waarin het onderwijs anders georganiseerd moet gaan worden. Uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs blijkt dat het – ondanks de inspanningen die scholen en instellingen in de afgelopen periode leveren om onderwijs op afstand te kunnen aanbieden – in het gehele onderwijsveld maar nauwelijks lukt om te voldoen aan de bovengenoemde kerntaken van het onderwijs.

Draagkrachtige ouders zorgen ervoor dat de gaten die in het publieke onderwijs vallen, worden gedicht door particuliere instituten, waar hun kinderen bijles, huiswerkbegeleiding of examentraining krijgen. In het vorig schooljaar werd hieraan in Nederland zo’n 200 miljoen euro uitgegeven. “Het bijkopen van onderwijs is een teken van systeemzwakte”, schrijft Tommy Wieringa in de NRC van dit weekend, “het raakt de rijken in hun portemonnee en de armen in hun kansen”. 

Ongelijke kansen in het onderwijs hebben altijd bestaan. Echter, de huidige ontwikkelingen laten wel heel pijnlijk zien dat recht op goed onderwijs in Nederland inmiddels niet meer een kwestie is van aanleg en talent van de kinderen, maar grotendeels bepaald wordt door een onafwendbaar lot van materiële welstand of materieel onvermogen. Met het oog op de toekomst van de kinderen en onze maatschappij is dit een ontwikkeling die zich niet alleen bijna  ‘achteloos’ voltrekt, maar ook talent onbenut laat en de ongelijkheid in de samenleving op den duur nog meer vergroot.

Ook in Zeist wordt er met vlaggen geadverteerd voor een “brugklascursus”. Reclame richt zich altijd op een bepaalde doelgroep, in dit geval dus op welgestelde ouders die onderwijs kunnen bijkopen.  Als ik de vlag passeer dan denk ik als onderwijsvrouw: laten we met de dichter Leeflang stilstaan bij wat onderwijs, lesgeven, vormen van kinderen betekent en opstaan tegen dit gemak van materiële ongelijkheid en eisen, ons ervoor inzetten, dat alle kinderen in Zeist “de brugklascursus” krijgen die bij goed onderwijs past.  

 

Volgende column: Leven in het oog van corona

 

Bijdrage
Column
Marianne Jansen (not verified)

Heel duidelijk en goed stuk. Fijn dat je de slapende massa weer eens WAKKER maakt. Maar wat doen we eraan???

Fri, 08/28/2020 - 09:42 Permalink
Henny Fokkema (not verified)

In reply to by Marianne Jansen (not verified)

Dank je wel voor je commentaar. Afgelopen week vertoonde de landelijke publieke omroep zelfs reclame voor private aanvulling van het primair en voortgezet onderwijs.

De tendens dat de ongelijkheid van kansen in het onderwijs groeiende is, is eigenlijk al jaren bekend, maar het lijkt erop dat het steeds meer gemeengoed wordt dat het publieke onderwijs zodanige gaten laat vallen dat zonder grote financiële bijdrage van de ouders en zonder aanvulling van particuliere instituten kinderen de bij hun talenten passende eindstreep niet zouden kunnen halen. Wat doen we eraan? Een goeie vraag. De Stichting Leerkansen Zeist helpt in ieder geval met het verstrekkende van doeluitkeringen aan kinderen van economisch kansarme ouders, maar dat stopt deze tendens niet. Eigenlijk zou de solidariteit in de samenleving zodanig moeten functioneren dat ouders niet alleen voor hun eigen kind(eren) opkomen, maar zich ook zouden inspannen om goed onderwijs in zijn geheel voor alle kinderen toegankelijk te maken. Het recht op goed onderwijs is in onze grondwet vastgelegd. Dit recht is er niet voor niets. Immers, goed onderwijs is er niet louter en alleen voor de kinderen, maar is tevens een essentiële voorwaardelijke investering voor een rechtvaardige en democratische samenleving in de toekomst.

Sun, 08/30/2020 - 01:05 Permalink

Add new comment

Plain text

  • No HTML tags allowed.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.
  • Lines and paragraphs break automatically.